Salsa Puertoriqueña

Muziek

Puerto Rico is “hofleverancier” van Salsa.
Die Salsa wordt geleverd door zowel Puertoricanen in Puerto Rico als in de V.S., waar er een groot aantal 1e, 2e en 3e generatie Puertoricanen wonen. Aangezien Puerto Rico een zelfstandige deelstaat is van de V.S. , heb ik de V.S. gekoppeld aan dit eiland.
Salsa, zoals we die nu kennen, is grotendeels ontwikkeld door de 1e generatie Puertoricanen in de VS.
De grote artiesten van het eerste uur in de VS waren voornamelijk Puertoricanen:
Willie Colon, Hector Lavoe, Ray Baretto, Marvin Santiago en bandleiders Bobby Valentin en Tito Puente.
Artiesten die in de jaren 80 en 90 populair waren zijn o.a.: Jose Feliciano, Jose “El Canario” Alberto en Andy Montañez, ook te zien in bovenstaande clip, met nog meer prominenten uit dat tijdperk.
Er zitten twee bij die niet uit Puerto Rico komen.
Weet je welke deze zijn ?

Maar ook vandaag de dag worden de Salsa hitlijsten voor een groot deel aangevoerd door Puertoricanen:
Tito Nieves; Marc Anthony, La India, Edwin Bonilla en Gilberto “El Caballero de la Salsa” Santa Rosa , Victor Manuel en El Gran Combo. Laatstgenoemde is de oudste salsaband ( ruim 50 jaar) die nog steeds aanstekelijke salsa produceert.

Uiteraard wordt de Salsa in de VS niet alleen door Puertoricanen gemaakt, maar ook door andere migranten uit Latijns Amerika en andere delen van de wereld. Eén van mjn favoriete groepen van de afgelopen jaren is La Excelencia uit New York. Hun eerste album Salsa con Conciencia is wat mij betreft één van de beste salsa albums allertijden. Zoals de naam van het album het zegt maken zij ‘bewuste, maatschappij kritische salsa’, waar je ook heerlijk op kan dansen. De naam van de band is ook gewijzigd in Orquestra Salsa Con Consencia (OSCC). Hun stijl wordt ook de Salsa dura genoemd, De term Salsa dura bestaat overigens al sinds de 70 jaren tijdens het Fania tijdperk en wordt beschouwd als de salsa waar de Afrikaanse roots het beste in te horen is, vanwege de nadrukkelijke drumpartijen (conga’s, timbales) en overige percussie-instrumenten. In de clip hieronder OSCC met het nummer El Montuno de verdad.
Voorzanger ​Edwin Perez​ is inmiddels als solo zanger begonnen.

Dans

Mambo on 2 /New York style

De Salsa die in de V.S. en Europa het meest gedanst wordt, is voor het merendeel ontwikkeld door Puerto Ricanen.
Eén van de grondleggers van de de Mambo on 2 is de legendarische Eddie Torres.
In bovenstaande clip is een instructie video van eind 70-er jaren, waarin hij als een echte schoolmeester laat zien en horen wat Mambo on 2 inhoudt.
Omdat Mambo on 2 in New York is “ontwikkeld” wordt het ook de New York style genoemd.

Mambo on 1 / LA-Style

Ook Mambo on 1 is ontwikkeld door Puerto Ricanen, maar dan in het zuidelijk deel van de V.S., t.w. Los Angeles. Vandaar dat deze stijl ook de LA-style wordt genoemd.
In tegenstelling tot de New York stijl stapt de man in de LA-style op de 1e tel naar voren en de 5e tel naar achter, de vrouwen visa versa.
In de bovenste clip zie je een andere grootheid op Salsa gebied en exponent van de LA style: Johnny Vasquez.

Bomba – Plena

Twee oorspronkelijke ritmes uit Puerto Rico zijn de Bomba en de Plena.
De Bomba heeft veel overeenkomsen met de Cubaanse Rumba en de Plena met de Dominicaanse Merengue.
Niet verwonderlijk gelet op de overeenkomsten tussen deze drie eilanden: inheemse indiaanse bevolking, gekoloniseerd door Spanjaarden die Afrikaanse slaven naar de eilanden importeerden voor het zware werk op de plantages.
Veel van de oorspronkelijk ritmes zijn dan ook door de slaven van het Afrikaans continent meegenomen naar het Latijns Amerikaans grondgebied.
In de clip een Puerto Ricaans stel dat in een café de Bomba danst, live gespeeld door lokale trommelaars.
Kijk en vergelijk de Rumba (Cuba de dans)